Doanh nhân Lâm Thuý Ái: Từ định kiến ‘con buôn’, khẳng định vị thế phụ nữ trong thương trường

Trong môi trường kinh doanh khốc liệt, bà Lâm Thúy Ái – Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH Sản xuất – Thương mại Mebipha chọn con đường sản xuất – thương mại, lĩnh vực đòi hỏi bản lĩnh và kỷ luật cao. Hơn hai thập kỷ điều hành doanh nghiệp, bà không nói nhiều về bình đẳng giới mà chứng minh bằng hành động và kết quả. Câu chuyện của bà là lát cắt điển hình về vai trò phụ nữ trong thương trường Việt: từ hoài nghi đến khẳng định bằng năng lực và sự bền bỉ. Nhân Ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10, VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà.

– Thưa bà, điều gì đã khiến bà lựa chọn con đường kinh doanh – một lĩnh vực vốn được xem là “khắc nghiệt” và ít phụ nữ dấn thân và thời điểm khởi đầu, bà gặp phải những khó khăn nào đáng nhớ nhất?

Bà Lâm Thúy Ái: Thật ra, tôi không chọn kinh doanh ngay từ đầu như một kế hoạch được tính toán kỹ. Khi còn học ngành văn hóa nghệ thuật, tôi vốn nghĩ mình sẽ gắn bó với lĩnh vực này lâu dài. Nhưng khi bước ra đời sống thực tế, tôi nhận ra rằng để tạo ra giá trị bền vững, người ta không thể chỉ đứng yên trong vùng an toàn. Tôi muốn được thử thách, muốn tạo ra thứ gì đó hữu hình, có thể đo đếm được bằng kết quả lao động của chính mình.

Ban đầu, sự lựa chọn này khiến nhiều người trong gia đình lo lắng. Ai cũng hỏi sao không chọn con đường ổn định, vào cơ quan nhà nước? Nhưng tôi nghĩ, mỗi thế hệ có một cách định nghĩa riêng về “ổn định”. Với tôi, ổn định là khi mình làm chủ được cuộc đời và quyết định của mình – chứ không phải ngồi yên chờ an toàn.

Những năm đầu, thực sự rất khó khăn. Tôi phải vừa học, vừa xoay xở làm kinh doanh nhỏ, vừa học cách tự tin bước ra ngoài gặp gỡ đối tác trong khi chưa có nhiều kinh nghiệm. Nhưng chính quá trình đó giúp tôi trưởng thành. Tôi nhận ra rằng để đứng vững, người làm kinh doanh phải có năng lực thật, sản phẩm thật và một tinh thần không ngại va chạm.

– Ở thời điểm đó, phụ nữ làm kinh doanh vẫn là điều khá hiếm. Bà từng chia sẻ rằng mình từng bị nhìn bằng ánh mắt nghi ngại, thậm chí bị gọi là “con buôn”. Cảm xúc của bà khi đó ra sao và điều gì giúp bà vượt qua?

Bà Lâm Thúy Ái: Đúng là có những giai đoạn mà người làm kinh doanh bị gắn với một định kiến không mấy tích cực. Tôi nhớ rất rõ những lần đi gặp đối tác, họ vẫn nhìn mình với ánh mắt dò xét. Cảm giác đó rất thật. Thú thật, tôi từng buồn và tự hỏi: “Tại sao mình bỏ công, bỏ sức, tạo việc làm cho người khác mà lại bị nhìn như vậy? Mình kinh doanh thì có gì sai đâu? Tại sao người ta lại có thể xem mình như một người dư thừa trong xã hội?”. Nhưng thay vì bức xúc, tôi chọn cách chứng minh bằng việc làm. Tôi cố gắng làm ăn đàng hoàng, minh bạch, xây dựng thương hiệu dựa trên uy tín và chất lượng. Tôi muốn chứng minh rằng doanh nhân – dù là phụ nữ hay đàn ông – đều có thể góp phần phát triển xã hội nếu họ làm bằng tâm và bằng trí.

Tôi nhớ năm 2004, khi Ngày Doanh nhân Việt Nam được chính thức công nhận, tôi thực sự xúc động. Vì với tôi, đó là bước ngoặt lớn – là lời khẳng định rằng doanh nhân không chỉ là “người buôn bán” mà là lực lượng đóng góp thực sự cho nền kinh tế. Từ đó, tôi càng có niềm tin vào con đường mình chọn. Tôi không cần chứng minh với ai nữa, mà chỉ tập trung vào việc chứng minh bằng kết quả.

– Cân bằng giữa vai trò doanh nhân và người phụ nữ trong gia đình luôn là bài toán khó. Bà đã dung hòa hai vai trò này như thế nào?

Bà Lâm Thúy Ái: Tôi nghĩ phụ nữ làm kinh doanh luôn phải gánh trên vai nhiều áp lực hơn nam giới. Xã hội kỳ vọng người phụ nữ phải chu toàn – vừa giỏi việc nước, vừa đảm việc nhà. Nhưng trong thực tế, không ai có thể hoàn hảo ở mọi vai trò.

Tôi cho rằng điều quan trọng là không đánh mất bản thân vì bất kỳ vai trò nào. Một người phụ nữ có thể là một doanh nhân giỏi, một người mẹ tốt, nhưng không nhất thiết phải hoàn hảo trong mọi khía cạnh. Xã hội ngày nay đang thay đổi, nhưng định kiến vẫn tồn tại. Thay vì cố gắng chống lại những định kiến đó, phụ nữ nên tập trung vào việc phát triển bản thân, xây dựng sự tự tin và làm chủ cuộc đời mình. Quan trọng nhất là có một lộ trình phát triển rõ ràng, không để những áp lực bên ngoài ảnh hưởng đến quyết định của bản thân.

Tôi cũng may mắn khi được gia đình ủng hộ. Bởi với phụ nữ, dù có bản lĩnh đến đâu, nếu thiếu sự chia sẻ từ người thân thì khó mà đi đường dài. Tôi luôn tin rằng, một người phụ nữ hạnh phúc sẽ là nền tảng vững chắc cho một doanh nghiệp nhân văn.

– Bà từng nhấn mạnh rằng, kinh doanh không chỉ để làm giàu, mà còn là trách nhiệm với xã hội. Bà có thể chia sẻ cụ thể hơn về điều này?

Bà Lâm Thúy Ái: Tôi cho rằng mỗi sản phẩm, khi tới tay người tiêu dùng, nghĩa là mình đang chịu trách nhiệm trực tiếp cộng đồng. Vì vậy, tôi luôn nói với đội ngũ: “Chúng ta không thể cho phép mình gian dối, dù chỉ một lần”. Nhiều doanh nghiệp chỉ tập trung vào lợi nhuận ngắn hạn, nhưng tôi tin rằng trong lĩnh vực này, uy tín mới là tài sản lớn nhất. Làm thật là dám đối diện với khó khăn, dám chịu chi phí cao hơn để đảm bảo chất lượng. Giá trị thật là kết quả cuối cùng – là khi người tiêu dùng tin tưởng, đối tác trân trọng và xã hội ghi nhận.

Doanh nghiệp phát triển không chỉ để làm giàu cho chủ sở hữu, mà còn để lan tỏa giá trị tốt đẹp. Tôi luôn xem mình là một phần trong hệ sinh thái ngành, không cạnh tranh kiểu “ăn thua”, mà muốn trở thành mắt xích hữu ích. Nếu sản phẩm của tôi có thể giúp nâng chất lượng đầu vào cho doanh nghiệp khác, tôi sẵn sàng làm điều đó. Bởi cuối cùng, thị trường chỉ bền vững khi mọi bên cùng phát triển.

– Theo bà, điều gì là yếu tố sống còn giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa tồn tại trong giai đoạn hiện nay?

Bà Lâm Thúy Ái: Tôi cho rằng, yếu tố đầu tiên là tư duy tài chính minh bạch. Nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam vẫn vận hành thiếu hệ thống quản trị tài chính và pháp lý chặt chẽ. Khi kinh tế biến động, họ dễ rơi vào khủng hoảng vì không kiểm soát được dòng tiền.

Thứ hai là chữ tín. Tôi nói thật, khi mới đi vay vốn, không ngân hàng nào sẵn sàng tin một doanh nghiệp nhỏ như Mebipha. Nhưng qua từng hợp đồng, từng lần đúng hẹn, từng cam kết được giữ lời – chúng tôi mới tạo dựng được uy tín để có thể tiếp cận vốn lớn hơn. Một doanh nhân giỏi không phải là người biết vay, mà là người biết trả – trả đúng hạn, đúng cam kết.

Cuối cùng, khi công ty đạt đến giai đoạn mở rộng, việc có thêm nhiều đối tác đồng hành để cổ phần hóa hay thành lập công ty cổ phần sẽ mang lại lợi thế lớn. Không ai có thể làm tất cả một mình. Việc có thêm cổ đông, đối tác cùng chí hướng là cách tốt nhất để mở rộng mà vẫn kiểm soát được rủi ro. Ví dụ, dự án gần đây của Mebipha ban đầu chỉ dự kiến 300 tỷ đồng, nhưng nhờ sự chung tay góp vốn của bạn bè, đồng nghiệp, quy mô đã nâng lên tới 1.800 tỷ đồng và đang vận hành ổn định. Đó là minh chứng rằng niềm tin và cộng đồng doanh nhân chân chính có thể tạo ra sức mạnh to lớn.

– Nếu được gửi một lời khuyên đến các bạn trẻ đang muốn khởi nghiệp, bà sẽ nói gì?

Bà Lâm Thúy Ái: Tôi sẽ nói rằng: đừng khởi nghiệp chỉ vì phong trào, thay vào đó hãy có một tầm nhìn dài hạn. Hãy bắt đầu khi bạn hiểu rõ bản thân muốn gì, có gì và sẵn sàng đánh đổi điều gì. Khởi nghiệp không chỉ là chuyện làm ra sản phẩm, mà là hành trình học cách chịu trách nhiệm – với nhân viên, với đối tác, với khách hàng và với xã hội.

Điều thứ hai, hãy đầu tư cho kiến thức về tài chính và pháp lý ngay từ đầu. Rất nhiều người trẻ thất bại không phải vì ý tưởng kém, mà vì không biết cách quản lý dòng tiền hoặc vi phạm quy định mà họ không hiểu rõ.

Khởi nghiệp không thể bắt đầu bằng cảm hứng nhất thời. Điều quan trọng nhất là phải xác định rõ mục tiêu và hướng đi. Nếu không biết mình muốn đạt điều gì, người khởi nghiệp rất dễ bị cuốn vào những cơ hội ngắn hạn và đánh mất định hướng dài hạn. Một kế hoạch phát triển rõ ràng – từ công việc đến cuộc sống – giúp họ giữ vững niềm tin, biết mình đang ở đâu và cần tiến bước như thế nào. Khi có lộ trình, mỗi khó khăn chỉ còn là thử thách cần vượt qua, chứ không phải lý do để dừng lại.

Cũng như tôi đã nói ở trên, đối với doanh nghiệp nói chung, việc giữ lời hứa nhỏ nhất cũng là cách bạn xây dựng thương hiệu cá nhân bền vững. Thành công có thể đến chậm, nhưng nếu bạn làm đúng, làm thật, thì giá trị đó sẽ đứng vững trước mọi biến động.

Xin chân thành cảm ơn bà!

Nguồn: Vietnam Finance