Đừng để tái hiện cảnh người dân kêu cứu vô vọng trong bão lụt
Chia sẻ
Trong diễn biến trận lũ lụt mấy ngày nay ở Khánh Hòa, Phú Yên (nay thuộc Đắk Lắk), Bình Định (nay thuộc Gia Lai), có thể thấy rất nhiều người dân bị cô lập, kẹt trong biển nước, lên mạng xã hội kêu cứu trong thời gian dài nhưng không được ứng cứu kịp thời.
Nguyên nhân ở đây là gì, do năng lực cán bộ, khả năng tham mưu, kỹ năng phòng chống thiên tai, hay do tâm lý chủ quan, tâm thế chưa sâu sát trong bối cảnh vừa sáp nhập đơn vị hành chính, chưa tròn tâm ý với nỗi khổ của người dân?
Để có góc nhìn khách quan nhất có thể, tránh đưa thông tin chưa kiểm chứng hay quy kết cá nhân, thì cần có con số thống kê, tổng kết, rút kinh nghiệm sau đợt lũ lụt. Tuy nhiên, có thể thấy được nguyên nhân mang tính hệ thống như sự phản ứng chậm trễ, người dân bị cô lập lâu, cứu hộ không đến kịp, là vấn đề vẫn thường gặp trong các trận thiên tai.
Nhiều địa phương, đặc biệt sau sáp nhập có địa bàn rộng, phải đối mặt với thực trạng thiếu trang thiết bị cứu hộ chuyên dụng (cano, trực thăng, xuồng cao tốc, máy định vị…), thiếu lực lượng cứu hộ được đào tạo bài bản.
Bên cạnh đó, bối cảnh chung là hệ thống cảnh báo sớm về thiên tai chưa hiệu quả, ít điểm đo mưa, thủy văn, quy trình phản ứng còn nặng tính hành chính kiểu phải xin ý kiến, chờ phê duyệt. Ngoài ra, mọi thứ còn phụ thuộc vào thời tiết, đường sá hoặc điện thoại, mạng bị gián đoạn.
Tất cả các lý do này hợp lại, cho thấy điểm hạn chế về năng lực, lộ ra lỗ hổng về sự chuẩn bị, khiến việc cứu hộ bị chậm trễ, kéo dài.
Trong công tác ứng phó thiên tai, khâu phối hợp của các cấp chính quyền, giữa các lực lượng công an, quân đội, dân quân, y tế, kết hợp với lực lượng Trung ương tăng cường hỗ trợ, đóng vai trò quyết định. Nếu thông tin bị tắc, xử lý không thống nhất, hoặc cấp dưới chờ lệnh cấp trên, thì dù đội ngũ đã sẵn sàng thì việc triển khai cũng bị chậm.
Do quá quen với bão lụt xảy ra đều đặn hằng năm, nhiều người có tâm lý chủ quan về diễn biến xấu của thời tiết. Một khi thiếu tập trung, sẽ dẫn đến việc đánh giá sai cường độ mưa lũ, cho rằng thực tế không nghiêm trọng như dự báo. Khi lũ lên quá nhanh ngoài thực địa, chính quyền địa phương không kịp trở tay.
Trong nhiều trường hợp, bão lụt diễn biến bất ngờ vượt khả năng dự báo như nước dâng lên quá nhanh, trang thiết bị con người không thể tiếp cận, sạt lở chia cắt toàn bộ tuyến đường, sau đó lũ quét chỉ trong vài chục phút.
Những đợt lũ lớn thường làm mất điện, mất sóng di động, đường giao thông bị chia cắt… Thực tế này khiến lực lượng chức năng phải án binh bất động, chờ thời tiết thuận lợi nhất có thể mới triển khai được công tác cứu hộ.
Lúc này, chính quyền, lực lượng chức năng không nhận được đầy đủ thông tin, còn người dân chỉ tiếp cận được mạng xã hội theo kiểu chập chờn. Từ đó dẫn đến tình trạng dễ thấy là người dân kêu cứu nhiều giờ nhưng không ai đến cứu.
Như thế, lực lượng cứu hộ không thể tiếp cận, chứ không phải bỏ mặc người dân.
Việc các địa phương mới sáp nhập, rõ ràng bộ máy lãnh đạo mới cần thời gian nắm địa bàn, các kênh phối hợp, phân cấp trách nhiệm phải xây dựng lại từ đầu, dữ liệu về địa hình, dân cư, điểm xung yếu chưa được cập nhật đầy đủ. Do đó, có thể làm giảm sự sâu sát, dẫn đến chậm trễ trong phản ứng ban đầu.
Tuy nhiên, như đã nói từ đầu, nguyên nhân mang tính hệ thống thì đã được nhận diện chứ không phải mới thấy đây qua trận lũ lụt này. Vì vậy, dù không quy kết võ đoán, thì việc nhìn thẳng vào thực tế hạn chế của hệ thống để cải thiện là điều cần thiết, nhằm tránh tái hiện những tình huống đau lòng về sau.
