Hành trình xây dựng ‘đế chế’ thép của doanh nhân Đỗ Duy Thái

Kinh nghiệm từ những năm tháng lăn lộn với những ngành sản xuất nhỏ, hiểu từng bulon, đinh ốc trong một cỗ máy, cảm nhận chính xác về chọn lựa đầu tư ban đầu đã giúp doanh nhân Đỗ Duy Thái rèn luyện được lòng kiên nhẫn, bền chí xây dựng Thép Việt từ một xưởng sản xuất cao su nhỏ bé, trải qua 2 lần liên doanh để có được nhà máy thép Pomina đầu tiên với công suất 300.000 tấn/năm…

Doanh nhân Đỗ Duy Thái sinh ngày 20/8/1953, quê quán Hà Tây. Xuất thân trong một gia đình trí thức bình dị, cha mẹ ông là người kinh doanh nhỏ với một trại chăn nuôi và xưởng sản xuất trà mang tên Thiên Hương. Từ đồng vốn nhỏ của gia đình, ông gầy dựng sự nghiệp, làm đủ mọi thứ từ lốp xe lam, xe Honda, nút chai cho ngành y tế, đến rulo chà lúa cho máy xát gạo… bởi ông thấy nhu cầu tiêu dùng của người dân thời đó cái gì cũng thiếu.

Với tấm bằng tốt nghiệp đại học sư phạm, ông Đỗ Duy Thái đã có thể lựa chọn con đường nhà giáo êm ả nhưng ông lại rẽ sang nghiệp kinh doanh đầy chông gai như đối mặt với khủng hoảng kinh tế, chính sách dồn đuổi nhà đầu tư từ thời đất nước còn bao cấp,..

Niềm say mê công nghiệp bắt đầu lớn dần khi kinh doanh ngày một phát triển. Trong thời điểm rất khó khăn của cơ chế bao cấp, ông phải chia nhỏ xưởng của mình ra ở nhiều quận khác nhau để không bị… “kết tội” là “con buôn”, là “tư sản”. Một kỷ niệm mà ông nhớ đời là lần nghiên cứu làm rulo chà lúa. Hồi đó làm gì có rulo ngoại nhập, rulo “nhái” làm hạt lúa bị bể hết. Chìm trong dầu mỡ, máy móc, ông mày mò cả năm trời mà không tìm ra nguyên nhân.

Năm 1992, công ty Thép Việt ra đời trong khi hiếm doanh nghiệp tư nhân nào dàm làm ngành công nghiệp nặng. Sở dĩ ông Thái lấy tên cho công ty là Thép Việt vì niềm khát khao xây dựng bằng được cho ngành thép đất nước 1 công ty tầm cỡ.

Để tích lũy thêm vốn và kinh nghiệm, ông lựa chọn hướng đi theo con đường liên doanh suốt 10 năm. Năm 1995, Thép Việt bắt tay liên doanh cùng công ty Úc là Vingal.

Lúc bấy giờ Vingal sở hữu nhà máy mạ công nghiệp lớn nhất Việt Nam. Năm 1997, Thép Việt bắt tay cùng doanh nghiệp Đài Loan tại thép Tây Đô, có nhà máy sản xuất thép lớn nhất đồng bằng sông Cửu Long.

Sang năm 1999, Thép Việt thành lập nhà máy thép Pomina với vốn đầu tư 1.100 tỷ đồng tương đương 68 triệu USD với công nghệ hiện đại của Ý và Đức. Việc đầu tư cho công nghệ của gia đình ông Thái lúc này đi ngược với xu hướng chung trong nước là sử dụng công nghệ Trung Quốc với giá cao gấp 4 – 5 lần. Tuy nhiên đổi lại chất lượng sản phẩm của Pomina dành được uy tín và tin tưởng của khách hàng trong nhiều năm.

Sở dĩ ở thời điểm này ông không dám gọi tên là Thép Việt là bởi lúc ấy trong suy nghĩ nhiều người, từ “con buôn” vẫn còn ám ảnh. Chuyện đầu tư mấy chục triệu USD cho một nhà máy luôn bị đặt dấu hỏi “lấy tiền đâu ra?”. Công nghệ chủ lực của Pomina là công nghệ luyện Consteel bằng lò điện EAF, chú trọng tái tạo nguồn nguyên liệu tái chế với hệ thống xử lý nước thải đạt tiêu chuẩn tuần hoàn kép, không thải ra môi trường, mà được tái sử dụng.

Pomina đã nhập khẩu từ châu Âu toàn bộ dây chuyền công nghệ, thiết bị hiện đại, tiên tiến để trang bị cho nhà máy tôn, trong đó có 1 dây chuyền tẩy rỉ, 2 dây chuyền cán nguội, 2 dây chuyền mạ kẽm, 1 dây chuyền mạ màu.

Trong giai đoạn 2008-2011, các nhà máy Pomina luôn ở trong tình trạng hàng không đủ bán, đội xe vận chuyển “cháy” liên tục. Thời hoàng kim 2008-2011, mức lợi nhuận ròng của công ty đạt trung bình 502 tỉ đồng trên mức doanh thu khoảng 10.000 tỉ đồng/năm.

Nhưng sau đó Thép Việt đã mắc chân trong cơn khủng hoảng. Ba quý đầu 2013, Pomina lỗ 240 tỉ đồng. Năm 2012 chỉ lãi 4,6 tỉ đồng nhưng Thép Việt vẫn duy trì vị trí số 1 về thị phần với hơn 15% và là doanh nghiệp thép đứng thứ 2 tại Việt Nam với gần 2.000 tỉ đồng vốn điều lệ, xếp sau tập đoàn Hòa Phát với hơn 4.000 tỉ đồng.

Theo số liệu của hiệp hội thép Việt Nam, năm 2012 Pomina đứng thứ 2 phân khúc thép xây dựng với 15,6% thị phần. Trong khi đó tập đoàn Hòa Phát kinh doanh cả trên 2 mảng gồm thép xây dựng chiếm gần 14% và thép ống chiếm 15%, nhưng doanh thu quý 3 giảm 29% so với cùng kỳ và lợi nhuận giảm gần 42%.

Cho tới năm 2018 – 2019 đầy khó khăn, Thép Việt Pomina liên tục báo lỗ bởi sản xuất thép trong nước phụ thuộc nhiều vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu, với 70% thép vụn, 40 – 50% phôi thép phải nhập khẩu.

Việc thiếu chủ động nguyên liệu trong bối cảnh giá thép thế giới biến động bất thường bởi các căng thẳng kinh tế, thương mại trên thế giới khiến công tác dự báo giá để đưa ra chính sách nhập khẩu, xuất khẩu, tồn kho của các công ty trở nên khó khăn hơn, giá trong nước điều chỉnh nhưng không theo kịp giá thế giới, tất yếu lợi nhuận thường xuyên biến động mạnh.

Nhưng với ý chí kiên cường, năm 2020 Thép Việt Pomina đã chợt vụt lên khi báo lãi trở lại sau 6 quý lỗ liên tiếp. Theo đó riêng quý 3 doanh thu thuần đạt 2.235 tỷ đồng doanh thu thuần giảm 24,6% so với cùng kỳ, nhờ giá vốn hàng bán giảm mạnh nên lợi nhuận gộp đạt 140,4 tỷ đồng cao gấp 15 lần so với quý 3/2019.

Trong gần 35 năm kinh doanh của gia đình họ Đỗ có 28 năm gắn với ngành thép, tích lũy vốn và đầu tư liên tục. Hầu hết các em và cháu ông Thái tốt nghiệp các trường danh tiếng, rời các công việc được xã hội trọng vọng về chung sức xây dựng công ty, biến Thép Việt/Pomina thành công ty có số thành viên gia đình tham gia hàng đông nhất hiện nay: hơn 30 người.

Hiện con gái chủ tịch Thái là Đỗ Duy Hiếu, sau khi du học nước ngoài về đã kế nghiệp cha trong vai trò giám đốc điều hành. Sau một thời gian dài đi từ vị trí thấp nhất, đến nay có thể tự tin nói rằng ái nữ này đã là “hậu duệ” đầy tự hào của ông.

Ở công ty mà sếp – lính cũng là cha chú, con cháu, anh em, ái nữ nhà chủ tịch Thái cho biết sự cộng hưởng giữa họ thuận lợi vì cả hai thế hệ đều hiểu mình đang theo đuổi cùng mục đích.

Theo Doanh nghiệp hội nhập